Αποθετικά ρήματα

 Αποθετικά ρήματα

Παραδείγματα:

Ο Γιάννης κοιμάται νωρίς
Ο Πέτρος εργάζεται σε μια βιοτεχνία



Σύνταξη της ρηματικής φράσης

 Πιθανά λάθη:
(α) Λόγω της εσφαλμένης ταύτισης Φωνής κα Διάθεσης, κλίση των αποθετικών κατά την ενεργητική μορφολογία: *Κοιμάω νωρίς.

(β) Αδυναμία αναγνώρισης της ενεργητικής σημασίας ενός τύπου με μεσοπαθητικές καταλήξεις.

 Περιγραφή:
Τα αποθετικά ρήματα αποτελούν μια ομάδα ρημάτων με ποικίλες διαθέσεις. Κοινό τους χαρακτηριστικό είναι η απουσία τύπων της ενεργητικής φωνής: αντίθετα με τα συνηθισμένα ζεύγη του τύπου πλένω – πλένομαι, δεν υπάρχουν ζεύγη του τύπου *θυμάω – θυμάμαι.

Στην ομάδα των αποθετικών ανήκουν τα ακόλουθα ρήματα, που μπορούν να χωριστούν ως προς το επίπεδο διδασκαλίας – με βάση τη συχνότητα της εμφάνισής τους – ως εξής:

Α επίπεδο:

αισθάνομαι, βαριέμαι, γίνομαι, έρχομαι, κάθομαι, κοιμάμαι, λυπάμαι, ντρέπομαι, ονειρεύομαι, φοβάμαι·

Β επίπεδο:

αγωνίζομαι, αρνούμαι, αστειεύομαι, ασχολούμαι, διαμαρτύρομαι, δέχομαι, εγγυώμαι, εκμεταλλεύομαι, εμπιστεύομαι, επισκέπτομαι, εργάζομαι, μεταχειρίζομαι, παραπονιέμαι, προσποιούμαι, σέβομαι, σιχαίνομαι, σκέφτομαι, συνεννοούμαι, ρεύομαι, υπόσχομαι, φαίνομαι, φτερνίζομαι, χαίρομαι, χασμουριέμαι, χρειάζομαι.

Κάποια από αυτά είναι αμετάβατα ενώ άλλα είναι μεταβατικά. Φυσικά, τα μεταβατικά δεν παρουσιάζουν τις συνήθεις αντιστοιχίες ενεργητικής και παθητικής. Ενώ δηλαδή κανονικά παρατηρούνται μετασχηματισμοί του τύπου έδωσαν ένα δώρο στη Μαρία – ένα δώρο δόθηκε στη Μαρία με τα αποθετικά ρήματα ο μόνος δυνατός τύπος έχει ενεργητική σημασία – έστω κι αν το ρήμα φέρει μεσοπαθητική μορφολογία: Η Μαρία δέχτηκε ένα δώρο.

7. Παρουσίαση:
Οι μαθητές θα πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι ρήματα της μεσοπαθητικής μορφολογίας μπορούν να συμπεριφέρονται σημασιοσυντακτικά παρόμοια με ρήματα της ενεργητικής μορφολογίας. Με τον τρόπο αυτό θα «αποδεχθούν» τις μεσοπαθητικές καταλήξεις σε ρήματα σαν το κοιμάμαι και θα αποφεχθούν λάθη σαν αυτά που αναφέρθηκαν προηγουμένως. Στην κατεύθυνση αυτή μπορούμε να κινηθούμε με δύο τρόπους:


Α) Είτε παρουσιάζοντας το αποθετικό ρήμα παράλληλα με ένα συνώνυμό του ενεργητικής μορφολογίας


Ο Γιάννης περιποιείται τα φυτά

Ο Γιάννης φροντίζει τα φυτά



Ο Γιάννης εργάζεται σε μια βιοτεχνία

Ο Γιάννης δουλεύει σε μια βιοτεχνία



Β) Είτε παρουσιάζοντας το αποθετικό ρήμα παράλληλα με ένα αντώνυμό του ενεργητικής μορφολογίας



Ο Πέτρος κοιμάται στις εννιά

Ο Πέτρος ξυπνάει στις δέκα



Η Χαρά σιχαίνεται το διάβασμα

Η Χαρά λατρεύει τη γυμναστική




Πηγή: http://www2.media.uoa.gr/language/grammar/details.php?id=124
Συντάκτης Αθανάσιος Τσαγγαλίδης