ΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ΣΤΗ ΓΑΛΛΙΑ ΤΟΥ 17ΟΥ ΑΙΩΝΑ
Γενικά χαρακτηριστικά του θεάτρου στην Ευρώπη.
Κατά τον 17ο αιώνα το θέατρο άνθησε ως θέαμα σε όλη την Ευρώπη αλλά και ως δραματουργία (γραπτά κείμενα). Η διχοτόμηση του θέατρου σε λόγιο με ήρωες κλασικής μυθολογίας σε γλώσσα ουμανισμού ή θρησκευτικού κηρύγματος (λατινικά) και σε λαϊκό με τα είδη της φάρσας, της αλληγορικής ηθολογίας και το έντονο δραματικό στοιχείο (επικρατούσα μέχρι τα μέσα του 16ου αιώνα) ξεπερνιέται κατά τον 17ο αιώνα, όπου έχουμε δείγματα νεότερης θεατρικής λογοτεχνίας σε εθνικές γλώσσες.
Βρισκόμαστε στην εποχή της αναπαράστασης, του ισπανικού μπαρόκ, του γαλλικού κλασικισμού και της διαμάχης των ιδεών. Το θέατρο ως μέσο διαπαιδαγώγησης ενδιαφέρει άμεσα τα νέα κέντρα εξουσίας και παιδείας που σχετίζονται με τις μοναρχικές αυλές και τις πόλεις. Το θέατρο τον 17ο αιώνα εμφανίζεται ως αντιθετικό σώμα ( βλ. θέατρο με κανόνες του γαλλικού κλασικισμού και ισπανικό θέατρο που παραβαίνει του κανόνες) με ανομοιογενή εξάπλωση και άνθηση (κυρίαρχο
λογοτεχνικό είδος στην Ισπανία, Γαλλία και Αγγλία vs. Στασιμότητα στην Ιταλία, σε αντίθεση με την άνθησή του κατά τον 16ο αιώνα με την Κομέντια). Το ρήγμα στο θεατρικό χώρο οριοθετείται στην αναζήτηση από τη μια κανόνας και ευρυθμίας (Γαλλία) και στη ροπή από την άλλη προς το ακανόνιστο (Ισπανία με την ανοικτή, ευέλικτη τεχνοτροπία της νέας ισπανικής κωμωδίας, Σαίξπηρ).
Αναδρομή και σύνδεση με τον προηγούμενο αιώνα
1. Τα πρώτα θεατρικά έργα του κλασικισμού (16ος αιώνας) –
Ο κλασικισμός μπορεί να άνθησε στη Γαλλία του 17ου αιώνα και να έφτασε στο απόγειο με τον Κορνέιγ και τον Ρακίνα, αλλά ήδη από τον 16ο αιώνα είχε εμφανίσει τα πρώτα δείγματα. Ο Etienne Jodelle (1523-1573), μέλος της Πλειάδας, έγραψε την τραγωδία Η φυλακισμένη Κλεοπάτρα και την κωμωδία Ευγένιος, ακολουθώντας τα κλασικά πρότυπα. Το παράδειγμά του ακολούθησαν γρήγορα και άλλοι συγγραφείς, όπως οι Jacques Grévin, Jean-Antoine de Baif, Jean de la Taille και Robert Garnier. Στο 2ο μισό του 16ου αιώνα οι γαλλικές κωμωδίες του Pierre de Larivey (1540-1619) είχαν τη μεγαλύτερη απήχηση στο κοινό.
Το 1572, όταν ο Jean de la Taille δημοσίευσε μια εργασία στην οποία υποστήριζε τον κανόνας των 3 ενότητα, τα κλασικιστικά ιδεώδη είχαν πλέον διαδοθεί και παγιωθεί και στη Γαλλία. Τα γαλλικά θεατρικά έργα όμως του τέλους του 16ου αιώνα τηρούσαν σποραδικά μόνο τους αριστοτελικούς κανόνες, μάλλον επειδή η μεσαιωνική αισθητική δεν είχε εντελώς εκλείψει και οι συγγραφείς θεωρούσαν πιο σημαντικό να αρέσουν στο κοινό παρά να υπακούσουν ακραιφνώς στα αρχές των 3 ενοτήτων.
2. Βιτρούβιος, Τερέντιος και Σέρλιο στη Γαλλία του 16ου αιώνα και σκηνικά
Στη Γαλλία η πραγματεία περί αρχιτεκτονικής του Βιτρούβιου μεταφράστηκε το 1547, ο Charles Estienne στην εισαγωγή του για την Άντρια του Τερέντιου το 1542, αναφέρεται στη χρήση των περιάκτων, ενώ το 1545 ο Σέρλιο, ο οποίος διέμενε τότε στην αυλή του Φρανσουά Ι, δημοσίευσε στη Γαλλία την πραγματεία του. Εξάλλου η προοπτική σκηνή είχε σίγουρα χρησιμοποιηθεί στη Λυών το 1548 για την παράσταση της Καλάντρια του Μπιμπιένα, που δόθηκε προς τιμήν του Ενρίκου και της Κατερίνας. Μολονότι ήταν όμως γνωστές οι τεχνικές και η γενικότερη αντίληψη των ιταλικών σκηνικών, τα αυλικά θεάματα χρησιμοποιούσαν ως επί το πλείστον πολλαπλά σκηνικά στοιχεία, ξεκομμένα το ένα από το άλλο (μεσαιωνικού χαρακτήρα
Γενικά χαρακτηριστικά του θεάτρου στην Ευρώπη.
Κατά τον 17ο αιώνα το θέατρο άνθησε ως θέαμα σε όλη την Ευρώπη αλλά και ως δραματουργία (γραπτά κείμενα). Η διχοτόμηση του θέατρου σε λόγιο με ήρωες κλασικής μυθολογίας σε γλώσσα ουμανισμού ή θρησκευτικού κηρύγματος (λατινικά) και σε λαϊκό με τα είδη της φάρσας, της αλληγορικής ηθολογίας και το έντονο δραματικό στοιχείο (επικρατούσα μέχρι τα μέσα του 16ου αιώνα) ξεπερνιέται κατά τον 17ο αιώνα, όπου έχουμε δείγματα νεότερης θεατρικής λογοτεχνίας σε εθνικές γλώσσες.
Βρισκόμαστε στην εποχή της αναπαράστασης, του ισπανικού μπαρόκ, του γαλλικού κλασικισμού και της διαμάχης των ιδεών. Το θέατρο ως μέσο διαπαιδαγώγησης ενδιαφέρει άμεσα τα νέα κέντρα εξουσίας και παιδείας που σχετίζονται με τις μοναρχικές αυλές και τις πόλεις. Το θέατρο τον 17ο αιώνα εμφανίζεται ως αντιθετικό σώμα ( βλ. θέατρο με κανόνες του γαλλικού κλασικισμού και ισπανικό θέατρο που παραβαίνει του κανόνες) με ανομοιογενή εξάπλωση και άνθηση (κυρίαρχο
λογοτεχνικό είδος στην Ισπανία, Γαλλία και Αγγλία vs. Στασιμότητα στην Ιταλία, σε αντίθεση με την άνθησή του κατά τον 16ο αιώνα με την Κομέντια). Το ρήγμα στο θεατρικό χώρο οριοθετείται στην αναζήτηση από τη μια κανόνας και ευρυθμίας (Γαλλία) και στη ροπή από την άλλη προς το ακανόνιστο (Ισπανία με την ανοικτή, ευέλικτη τεχνοτροπία της νέας ισπανικής κωμωδίας, Σαίξπηρ).
Αναδρομή και σύνδεση με τον προηγούμενο αιώνα
1. Τα πρώτα θεατρικά έργα του κλασικισμού (16ος αιώνας) –
Ο κλασικισμός μπορεί να άνθησε στη Γαλλία του 17ου αιώνα και να έφτασε στο απόγειο με τον Κορνέιγ και τον Ρακίνα, αλλά ήδη από τον 16ο αιώνα είχε εμφανίσει τα πρώτα δείγματα. Ο Etienne Jodelle (1523-1573), μέλος της Πλειάδας, έγραψε την τραγωδία Η φυλακισμένη Κλεοπάτρα και την κωμωδία Ευγένιος, ακολουθώντας τα κλασικά πρότυπα. Το παράδειγμά του ακολούθησαν γρήγορα και άλλοι συγγραφείς, όπως οι Jacques Grévin, Jean-Antoine de Baif, Jean de la Taille και Robert Garnier. Στο 2ο μισό του 16ου αιώνα οι γαλλικές κωμωδίες του Pierre de Larivey (1540-1619) είχαν τη μεγαλύτερη απήχηση στο κοινό.
Το 1572, όταν ο Jean de la Taille δημοσίευσε μια εργασία στην οποία υποστήριζε τον κανόνας των 3 ενότητα, τα κλασικιστικά ιδεώδη είχαν πλέον διαδοθεί και παγιωθεί και στη Γαλλία. Τα γαλλικά θεατρικά έργα όμως του τέλους του 16ου αιώνα τηρούσαν σποραδικά μόνο τους αριστοτελικούς κανόνες, μάλλον επειδή η μεσαιωνική αισθητική δεν είχε εντελώς εκλείψει και οι συγγραφείς θεωρούσαν πιο σημαντικό να αρέσουν στο κοινό παρά να υπακούσουν ακραιφνώς στα αρχές των 3 ενοτήτων.
2. Βιτρούβιος, Τερέντιος και Σέρλιο στη Γαλλία του 16ου αιώνα και σκηνικά
Στη Γαλλία η πραγματεία περί αρχιτεκτονικής του Βιτρούβιου μεταφράστηκε το 1547, ο Charles Estienne στην εισαγωγή του για την Άντρια του Τερέντιου το 1542, αναφέρεται στη χρήση των περιάκτων, ενώ το 1545 ο Σέρλιο, ο οποίος διέμενε τότε στην αυλή του Φρανσουά Ι, δημοσίευσε στη Γαλλία την πραγματεία του. Εξάλλου η προοπτική σκηνή είχε σίγουρα χρησιμοποιηθεί στη Λυών το 1548 για την παράσταση της Καλάντρια του Μπιμπιένα, που δόθηκε προς τιμήν του Ενρίκου και της Κατερίνας. Μολονότι ήταν όμως γνωστές οι τεχνικές και η γενικότερη αντίληψη των ιταλικών σκηνικών, τα αυλικά θεάματα χρησιμοποιούσαν ως επί το πλείστον πολλαπλά σκηνικά στοιχεία, ξεκομμένα το ένα από το άλλο (μεσαιωνικού χαρακτήρα
δηλαδή), σκορπισμένα σ’ έναν μεγάλο χώρο, και όχι συγκεντρωμένα σε μια σκηνική
ενότητα.
3. Είδη αυλικής ψυχαγωγίας της εποχής
Το μεγαλύτερο μέρος από τις κωμωδίες παιζόταν στα κολλέγια ή στην αυλή.
Οι πιο χαρακτηριστικές αυλικές ψυχαγωγίες ήταν οι fêtes de cour (αυλικές γιορτές), οι βασιλικές παράτες και τα τουρνουά. Μέσα από αυτά τα θεάματα αναπτύχθηκε το ballet de cour, γαλλική εκδοχή των ιταλικών ιντερμεδίων και των αγγλικών masques, το οποίο περιείχε ένα ενιαίο θέμα, διανθισμένο με τραγούδι, χορό και πολύπλοκα σκηνικά εφφέ.
Ιδιαίτερα σημαντικό για τη χρήση των σκηνικών μηχανισμών είναι το Ballet comique de la Reyne, με βασικό θέμα τον μύθο της Κίρκης, που οδηγεί τους ανθρώπους στο βίτσιο και τους μετατρέπει σε ζώα. Παρουσιάστηκε το 1581 στην αίθουσα του Petit Bourbon, που βρίσκονταν σ’ ένα γειτονικό του Λούβρου μέγαρο (θα γίνει ένα από τα πιο σημαντικά αυλικά θέατρα του 17ου αιώνα). Θεωρείται εν γένει η πρώτη ολοκληρωμένη έκφραση του ballet de cour, το οποίο θα αναπτυχθεί ιδιαίτερα τον 17ο αιώνα!!
4. Το δημόσιο θέατρο στο Παρίσι μέχρι το 1629
Ενώ τα αυλικά θεάματα και οι εμπνευσμένες από τα κλασικά ιδεώδη κωμωδίες γίνονταν ολοένα και πιο δημοφιλή, το μονοπώλιο στα δημόσια θέματα στο Παρίσι το είχε η Αδελφότητα του Πάθους1. Το 1548, η Αδελφότητα ξεκίνησε την κατασκευή ενός νέου κτιρίου, που αποτέλεσε πιθανότατα το πρώτο σταθερό, από τους ρωμαϊκούς χρόνους, θέατρο στην Ευρώπη και ονομάστηκε Hôtel de Bourgogne, επειδή το οικόπεδο ανήκε στον Δούκα της Βουργουνδίας. Η Αδελφότητα στη συνέχεια ελέγχει όλη την παραγωγή λαικών δραμάτων, ενώ έχουν απαγορευτεί οι παραστάσεις θρησκευτικών δραμάτων.
Το 1570 υπήρχαν πλέον πολυάριθμοι επαγγελματικοί θίασοι που δρούσαν εκτός Παρισιού, αλλά εξαιτίας του μονοπωλίου της Αδελφότητας, ελάχιστες ομάδες φτάνουν στην πρωτεύουσα, ενώ οι συνθήκες είναι πιο ευνοϊκές στην υπόλοιπη χώρα. Μετά το 1570 ορισμένοι περιοδεύοντες θίασοι άρχισαν να νοικιάζουν το Hôtel de Bourgogne για μικρά διαστήματα, και άλλοι χρησιμοποιούσαν σποραδικά διαφορετικούς χώρους, ενώ έπρεπε σε κάθε περίπτωση να πληρώνουν στην Αδελφότητα ένα συγκεκριμένο ποσόν.
Η περίοδος 1540-1590 χαρακτηρίζεται από πολιτικές διαμάχες μεταξύ καθολικών και ουγονότων (βλ. Νύχτα του Αγ. Βαρθολομαίου το 1572, με σφαγή χιλιάδων Ουγονότων). Το διάστημα αυτό μειώθηκαν δραστικά οι αυλικές παραστάσεις, ενώ στο Παρίσι διακόπηκαν εντελώς οι παραστάσεις δημόσιου χαρακτήρα.
Το θέατρο άρχισε πάλι να λειτουργεί γύρω στο 1595: στα δημόσια θέατρα το πιο συνηθισμένο και λαικό θέαμα ήταν ακόμη η φάρσα, βασισμένη κατά πολύ στον αυτοσχεδιασμό της Κομέντια ντελ Άρτε (θίασοι τα Κομέντια είχαν παίξει στο Παρίσι το διάστημα 1570-1590). Αλλά και οι συγγραφείς που απευθύνονταν στο αριστοκρατικό κοινό και ακολουθούσαν τις κλασικιστικές τάσεις δεν είχαν να επιδείξουν σπουδαία έργα.
Η κατάσταση άρχισε να αλλάζει γύρω στα 1597, όταν η Αδελφότητα δεν συμμετείχε πλέον ενεργά στην παραγωγή θεατρικών έργων και εμφανίστηκε ο Alexandre Hardy (1532-1632), ο πρώτος γάλλος επαγγελματίας δραματουργός!! Μολονότι ακολούθησε την κλασικιστική αισθητική υιοθετώντας τις 5 πράξεις, την εμφάνιση
1 Ιδρύθηκε το 1402 με σκοπό την παραγωγή θρησκευτικών δραμάτων.
3. Είδη αυλικής ψυχαγωγίας της εποχής
Το μεγαλύτερο μέρος από τις κωμωδίες παιζόταν στα κολλέγια ή στην αυλή.
Οι πιο χαρακτηριστικές αυλικές ψυχαγωγίες ήταν οι fêtes de cour (αυλικές γιορτές), οι βασιλικές παράτες και τα τουρνουά. Μέσα από αυτά τα θεάματα αναπτύχθηκε το ballet de cour, γαλλική εκδοχή των ιταλικών ιντερμεδίων και των αγγλικών masques, το οποίο περιείχε ένα ενιαίο θέμα, διανθισμένο με τραγούδι, χορό και πολύπλοκα σκηνικά εφφέ.
Ιδιαίτερα σημαντικό για τη χρήση των σκηνικών μηχανισμών είναι το Ballet comique de la Reyne, με βασικό θέμα τον μύθο της Κίρκης, που οδηγεί τους ανθρώπους στο βίτσιο και τους μετατρέπει σε ζώα. Παρουσιάστηκε το 1581 στην αίθουσα του Petit Bourbon, που βρίσκονταν σ’ ένα γειτονικό του Λούβρου μέγαρο (θα γίνει ένα από τα πιο σημαντικά αυλικά θέατρα του 17ου αιώνα). Θεωρείται εν γένει η πρώτη ολοκληρωμένη έκφραση του ballet de cour, το οποίο θα αναπτυχθεί ιδιαίτερα τον 17ο αιώνα!!
4. Το δημόσιο θέατρο στο Παρίσι μέχρι το 1629
Ενώ τα αυλικά θεάματα και οι εμπνευσμένες από τα κλασικά ιδεώδη κωμωδίες γίνονταν ολοένα και πιο δημοφιλή, το μονοπώλιο στα δημόσια θέματα στο Παρίσι το είχε η Αδελφότητα του Πάθους1. Το 1548, η Αδελφότητα ξεκίνησε την κατασκευή ενός νέου κτιρίου, που αποτέλεσε πιθανότατα το πρώτο σταθερό, από τους ρωμαϊκούς χρόνους, θέατρο στην Ευρώπη και ονομάστηκε Hôtel de Bourgogne, επειδή το οικόπεδο ανήκε στον Δούκα της Βουργουνδίας. Η Αδελφότητα στη συνέχεια ελέγχει όλη την παραγωγή λαικών δραμάτων, ενώ έχουν απαγορευτεί οι παραστάσεις θρησκευτικών δραμάτων.
Το 1570 υπήρχαν πλέον πολυάριθμοι επαγγελματικοί θίασοι που δρούσαν εκτός Παρισιού, αλλά εξαιτίας του μονοπωλίου της Αδελφότητας, ελάχιστες ομάδες φτάνουν στην πρωτεύουσα, ενώ οι συνθήκες είναι πιο ευνοϊκές στην υπόλοιπη χώρα. Μετά το 1570 ορισμένοι περιοδεύοντες θίασοι άρχισαν να νοικιάζουν το Hôtel de Bourgogne για μικρά διαστήματα, και άλλοι χρησιμοποιούσαν σποραδικά διαφορετικούς χώρους, ενώ έπρεπε σε κάθε περίπτωση να πληρώνουν στην Αδελφότητα ένα συγκεκριμένο ποσόν.
Η περίοδος 1540-1590 χαρακτηρίζεται από πολιτικές διαμάχες μεταξύ καθολικών και ουγονότων (βλ. Νύχτα του Αγ. Βαρθολομαίου το 1572, με σφαγή χιλιάδων Ουγονότων). Το διάστημα αυτό μειώθηκαν δραστικά οι αυλικές παραστάσεις, ενώ στο Παρίσι διακόπηκαν εντελώς οι παραστάσεις δημόσιου χαρακτήρα.
Το θέατρο άρχισε πάλι να λειτουργεί γύρω στο 1595: στα δημόσια θέατρα το πιο συνηθισμένο και λαικό θέαμα ήταν ακόμη η φάρσα, βασισμένη κατά πολύ στον αυτοσχεδιασμό της Κομέντια ντελ Άρτε (θίασοι τα Κομέντια είχαν παίξει στο Παρίσι το διάστημα 1570-1590). Αλλά και οι συγγραφείς που απευθύνονταν στο αριστοκρατικό κοινό και ακολουθούσαν τις κλασικιστικές τάσεις δεν είχαν να επιδείξουν σπουδαία έργα.
Η κατάσταση άρχισε να αλλάζει γύρω στα 1597, όταν η Αδελφότητα δεν συμμετείχε πλέον ενεργά στην παραγωγή θεατρικών έργων και εμφανίστηκε ο Alexandre Hardy (1532-1632), ο πρώτος γάλλος επαγγελματίας δραματουργός!! Μολονότι ακολούθησε την κλασικιστική αισθητική υιοθετώντας τις 5 πράξεις, την εμφάνιση
1 Ιδρύθηκε το 1402 με σκοπό την παραγωγή θρησκευτικών δραμάτων.
των φαντασμάτων και τον χορό, δεν επέτρεψε στους αριστοτελικούς κανόνες να
λειτουργήσουν ως ανασταλτικός παράγοντας στο βασικό σκοπό του, που ήταν η
αφήγηση μιας ωραίας ιστορίας. Τηρούσε σπάνια τις ενότητες του χρόνου και του
τόπου και παρουσίαζε επί σκηνής όλα τα επεισόδια, ακόμη και τα πιο βίαια. Πολλά
έργα του τα παρήγγειλε κυρίως ο Valleran Le Conte, ο πρώτος σημαντικός γάλλος
θεατρικός ιμπρεσάριος.
Πνευματική ιδιοκτησία???
Στη διάρκεια της σταδιοδρομίας του σύναψε συμβόλαια με θιάσους επαγγελματιών ηθοποιών, που σύμφωνα με τα ήθη της εποχής, θεωρούσαν τα έργα του ιδιοκτησία τους και γι’ αυτό δεν μπόρεσε να δημοσιεύσει στη διάρκεια της ζωής του τα έργα του. Το έκανε σε πολύ προχωρημένη ηλικία όταν τύπωσε τους 5 τόμους που έφτασαν στα χέρια μας.
ΘΙΑΣΟΙ, ΗΘΟΠΟΙΟΙ, ΘΕΑΤΡΑ ΚΑΙ ΘΕΑΜΑΤΑ ΣΤΗ ΓΑΛΛΙΑ ΤΟΥ 17ΟΥ ΑΙΩΝΑ
Ο αριθμός των θιάσων που περιόδευαν στη γαλλική επαρχία το διάστημα 1600-1700 είναι περίπου 400. Καμία ομάδα δεν μπορούσε να εγκατασταθεί μόνιμα στο Παρίσι, χωρίς την άδεια του βασιλιά και κανένας θίασος δεν πήρε έγκριση μέχρι το 1629.
Οι ηθοποιοί συνδέονταν με τους θιάσους με συμβόλαια διάρκειας 2 ή 3 χρόνων και οι θίασοι είχαν οργανωθεί σύμφωνα μ’ ένα σύστημα μεικτής συμμετοχής, όπου μοιράζονταν τα κέρδη μετά από κάθε παράσταση. Ο αρχηγός του θιάσου έπαιρνε 2 μερίδια και συχνά στους λιγότερο σημαντικούς ηθοποιούς έδιναν λιγότερο από ένα πλήρες μερίδιο. Οι θίασοι αποτελούνταν από 8 μέχρι 12 μέλη και το 1607 εισήχθησαν για πρώτη φορά και οι γυναίκες-ηθοποιοί, μολονότι πολλοί κωμικοί ρόλοι παίζονταν ακόμη από άντρες.
Τα καλλιτεχνικά ονόματα των ηθοποιών και η φάρσα
Παρά τις προσπάθειες του Βαλλεράν και του Αρντί, η φάρσα εξακολούθησε να αποτελεί το πιο δημοφιλές θεατρικό είδος. Στο διάστημα 1610-1630 οι πιο γνωστοί ηθοποιοί συνδέονταν ακόμη με τις μάσκες της φάρσας: Turlupin, Gaultier-Garguille, Gros-Guillaume.
Ο Τουρλουπέν, τον οποίο έπαιζε ο Henri Le Grand (1587-1637) και ο οποίος χρησιμοποιούσε το όνομα Belleville στους σοβαρούς ρόλους, ήταν ένα ςυπηρέτης παρόμοιος με τον Μπριγκέλλα της Κομέντια
Ο Γκωλτιέ-Γκαργκούιγ, τον οποίο έπαιζε ο Hugues Guérou (1573-1633) και ο οποίος λεγόταν Fléchelles στους σοβαρούς ρόλους, ήταν αδύνατος και νευρικός, και μπορούσε να κινείται και να συσπάται σαν μαριονέτα.
Ο Γκρο-Γκιγιώμ, τον οποίο έπαιζε ο Rober Guérin (? – 1634) και ο οποίος χρησιμοποιούσε το όνομα La Fleur στους σοβαρούς ρόλους, είχε χλομό πρόσωπο και παχύ σώμα, το οποίο προβάλλονταν χάρη σε μια ζώνη, που του τύλιγε εντελώς την κοιλιά.
Οι ηθοποιοί αυτοί έπαιζαν πάντα τον ίδιο ρόλο με τα ίδια κοστούμια και το ίδιο μακιγιάζ, πράγμα που δείχνει πόσο συγγενική ήταν η γαλλική κωμωδία με την ιταλικάη Κομέντια. Αργότερα οι ερμηνευτές των τριών αυτών κωμικών ρόλων αποτέλεσαν τους βασικούς ηθοποιούς του Hôtel de Bourgogne και συνέβαλαν στη δημιουργία ενός ευρέως και ενδουσιώδους θεατρικού κοινού.
Πνευματική ιδιοκτησία???
Στη διάρκεια της σταδιοδρομίας του σύναψε συμβόλαια με θιάσους επαγγελματιών ηθοποιών, που σύμφωνα με τα ήθη της εποχής, θεωρούσαν τα έργα του ιδιοκτησία τους και γι’ αυτό δεν μπόρεσε να δημοσιεύσει στη διάρκεια της ζωής του τα έργα του. Το έκανε σε πολύ προχωρημένη ηλικία όταν τύπωσε τους 5 τόμους που έφτασαν στα χέρια μας.
ΘΙΑΣΟΙ, ΗΘΟΠΟΙΟΙ, ΘΕΑΤΡΑ ΚΑΙ ΘΕΑΜΑΤΑ ΣΤΗ ΓΑΛΛΙΑ ΤΟΥ 17ΟΥ ΑΙΩΝΑ
Ο αριθμός των θιάσων που περιόδευαν στη γαλλική επαρχία το διάστημα 1600-1700 είναι περίπου 400. Καμία ομάδα δεν μπορούσε να εγκατασταθεί μόνιμα στο Παρίσι, χωρίς την άδεια του βασιλιά και κανένας θίασος δεν πήρε έγκριση μέχρι το 1629.
Οι ηθοποιοί συνδέονταν με τους θιάσους με συμβόλαια διάρκειας 2 ή 3 χρόνων και οι θίασοι είχαν οργανωθεί σύμφωνα μ’ ένα σύστημα μεικτής συμμετοχής, όπου μοιράζονταν τα κέρδη μετά από κάθε παράσταση. Ο αρχηγός του θιάσου έπαιρνε 2 μερίδια και συχνά στους λιγότερο σημαντικούς ηθοποιούς έδιναν λιγότερο από ένα πλήρες μερίδιο. Οι θίασοι αποτελούνταν από 8 μέχρι 12 μέλη και το 1607 εισήχθησαν για πρώτη φορά και οι γυναίκες-ηθοποιοί, μολονότι πολλοί κωμικοί ρόλοι παίζονταν ακόμη από άντρες.
Τα καλλιτεχνικά ονόματα των ηθοποιών και η φάρσα
Παρά τις προσπάθειες του Βαλλεράν και του Αρντί, η φάρσα εξακολούθησε να αποτελεί το πιο δημοφιλές θεατρικό είδος. Στο διάστημα 1610-1630 οι πιο γνωστοί ηθοποιοί συνδέονταν ακόμη με τις μάσκες της φάρσας: Turlupin, Gaultier-Garguille, Gros-Guillaume.
Ο Τουρλουπέν, τον οποίο έπαιζε ο Henri Le Grand (1587-1637) και ο οποίος χρησιμοποιούσε το όνομα Belleville στους σοβαρούς ρόλους, ήταν ένα ςυπηρέτης παρόμοιος με τον Μπριγκέλλα της Κομέντια
Ο Γκωλτιέ-Γκαργκούιγ, τον οποίο έπαιζε ο Hugues Guérou (1573-1633) και ο οποίος λεγόταν Fléchelles στους σοβαρούς ρόλους, ήταν αδύνατος και νευρικός, και μπορούσε να κινείται και να συσπάται σαν μαριονέτα.
Ο Γκρο-Γκιγιώμ, τον οποίο έπαιζε ο Rober Guérin (? – 1634) και ο οποίος χρησιμοποιούσε το όνομα La Fleur στους σοβαρούς ρόλους, είχε χλομό πρόσωπο και παχύ σώμα, το οποίο προβάλλονταν χάρη σε μια ζώνη, που του τύλιγε εντελώς την κοιλιά.
Οι ηθοποιοί αυτοί έπαιζαν πάντα τον ίδιο ρόλο με τα ίδια κοστούμια και το ίδιο μακιγιάζ, πράγμα που δείχνει πόσο συγγενική ήταν η γαλλική κωμωδία με την ιταλικάη Κομέντια. Αργότερα οι ερμηνευτές των τριών αυτών κωμικών ρόλων αποτέλεσαν τους βασικούς ηθοποιούς του Hôtel de Bourgogne και συνέβαλαν στη δημιουργία ενός ευρέως και ενδουσιώδους θεατρικού κοινού.
ΘΕΑΤΡΟ
Στις αρχές του 17ου αιώνα ο χώρος στον οποίο δίνονταν συνήθως οι παραστάσεις στο Παρίσι ήταν το Hôtel de Bourgogne, το μοναδικό σταθερό θέατρο στην πρωτεύουσα, το οποίο μάλιστα χρησιμοποιήθηκε μέχρι το 1783.
Η πλατεία ή parterre δεν είχε καρέκλες αλλά μόνο έναν μακρύ πάγκο κατά μήκος των τοίχων. Στις 3 πλευρές του υπήρχαν 2-3 σειρές με εξώστες. Η σκηνή ήταν υπερυψωμένη σε σχέση με την πλατεία, περίπου 2 μέτρα και μολονότι δεν είχε το τόξο του προσκηνίου, οι πλευρικοί εξώστες φτάνοντας ως τις άκρες της, σχημάτιζαν ένα είδος κορνίζας.
Όποιος δεν μπορούσε να παίξει στο εν λόγω θέατρο πληρώνοντας το απαιτούμενο ποσόν στην Αδελφότητα, χρησιμοποιούσε εν γένει μια αίθουσα για το jeu de paume, ένα από τα πιο διαδεδομένα παιχνίδια στην Ευρώπη (είδος μπόουλινκ). Το 17ο αιώνα υπήρχαν γύρω στις 1800 τέτοιες αίθουσες στο Παρίσι, οι οποίες πολύ εύκολα μετατρέπονταν σε θεατρικές αίθουσες, λόγω του ελεύθερου χώρου που είχαν στη μέση για το παιχνίδι. Οι θεατρικές παραστάσεις παίζονταν 2-3 φορές τη βδομάδα και η ώρα έναρξης δεν ήταν σταθερή, γι’ αυτό οι θεατές πήγαιναν από πολύ νωρίς στο θέατρο για να εξασφαλίσουν καλές θέσεις, ενώ για την ψυχαγωγία τους φρόντιζε ένας ηθοποιός του θιάσου. Έπρεπε όμως να τελειώνουν πριν τη δύση για να μπορούν οι θεατές να φτάνουν σπίτια τους προτού σκοτεινιάσει. Το κοινό αποτελούνταν από όλες τις κοινωνικές τάξεις!!
https://spiridopoulou.files.wordpress.com/2011/04/the-theater-in-france-17th-century.pdf
Στις αρχές του 17ου αιώνα ο χώρος στον οποίο δίνονταν συνήθως οι παραστάσεις στο Παρίσι ήταν το Hôtel de Bourgogne, το μοναδικό σταθερό θέατρο στην πρωτεύουσα, το οποίο μάλιστα χρησιμοποιήθηκε μέχρι το 1783.
Η πλατεία ή parterre δεν είχε καρέκλες αλλά μόνο έναν μακρύ πάγκο κατά μήκος των τοίχων. Στις 3 πλευρές του υπήρχαν 2-3 σειρές με εξώστες. Η σκηνή ήταν υπερυψωμένη σε σχέση με την πλατεία, περίπου 2 μέτρα και μολονότι δεν είχε το τόξο του προσκηνίου, οι πλευρικοί εξώστες φτάνοντας ως τις άκρες της, σχημάτιζαν ένα είδος κορνίζας.
Όποιος δεν μπορούσε να παίξει στο εν λόγω θέατρο πληρώνοντας το απαιτούμενο ποσόν στην Αδελφότητα, χρησιμοποιούσε εν γένει μια αίθουσα για το jeu de paume, ένα από τα πιο διαδεδομένα παιχνίδια στην Ευρώπη (είδος μπόουλινκ). Το 17ο αιώνα υπήρχαν γύρω στις 1800 τέτοιες αίθουσες στο Παρίσι, οι οποίες πολύ εύκολα μετατρέπονταν σε θεατρικές αίθουσες, λόγω του ελεύθερου χώρου που είχαν στη μέση για το παιχνίδι. Οι θεατρικές παραστάσεις παίζονταν 2-3 φορές τη βδομάδα και η ώρα έναρξης δεν ήταν σταθερή, γι’ αυτό οι θεατές πήγαιναν από πολύ νωρίς στο θέατρο για να εξασφαλίσουν καλές θέσεις, ενώ για την ψυχαγωγία τους φρόντιζε ένας ηθοποιός του θιάσου. Έπρεπε όμως να τελειώνουν πριν τη δύση για να μπορούν οι θεατές να φτάνουν σπίτια τους προτού σκοτεινιάσει. Το κοινό αποτελούνταν από όλες τις κοινωνικές τάξεις!!
https://spiridopoulou.files.wordpress.com/2011/04/the-theater-in-france-17th-century.pdf
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου