ΤΑ ΑΙΤΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΑΦΟΡΜΕΣ ΤΟΥ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΑΚΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ Ο ΑΡΧΙΔΑΜΕΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ (431-421 π.Χ.)

ΟΙ ΑΙΤΙΕΣ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ

Ο οικονομικός ανταγωνισμός ανάμεσα στην Αθήνα και την Κόρινθο

Η Αθήνα, μετά την πλήρη κυριαρχία στο Αιγαίο, στρέφει τις βλέψεις της και προς τη Δύση, το Ιόνιο και την Αδριατική. Αυτό τη φέρνει σε σύγκρουση με την Κόρινθο, κύρια σύμμαχο της Σπάρ­της, η οποία θεωρούσε ως χώρο επιρροής της τις δυτικές θάλασσες και βλέπει τώρα τα οικονο­μικά της συμφέροντα να απειλούνται.

Ο  γενικότερος ανταγωνισμός Αθήνας-Σπάρτης

Ø  Ακόμη, η πολιτειακή διαφορά της Αθήνας με τη Σπάρτη, η οποία γεννά και τη διαφορά στην ανάπτυξη των νοοτροπιών, είναι η βαθύτερη και ουσιαστικότε­ρη αιτία του χάσματος ανάμεσα στις δύο πόλεις, το οποίο, σταδιακά, θα καταστεί αγεφύρωτο.

Ø  Η κλειστή και αριστοκρατική Σπάρτη έβλεπε με ολοφάνερη καχυποψία τη συνεχώς αυξανόμενη δύ­ναμη της ανοικτής και δημοκρατικής Αθήνας.

Ø  Με την Αθήνα και τη Σπάρτη βρίσκονται αντιμέτω­πες δύο αντίπαλες και αντίθετες κοσμοθεωρίες. Η σύγκρουση ήταν αναπόφευκτη

ΟΙ ΑΦΟΡΜΕΣ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ

1.Η ανάμειξη της Αθήνας στη διαμάχη Κορίνθου-Κέρκυρας

Σύμφωνα με τον Θουκυδίδη, η ανάμειξη των Αθηναίων στη διαμάχη ανάμεσα στην Κέρκυ­ρα και την Κόρινθο για την Επίδαμνο (Δυρράχιο), αποτελεί την πρώτη αφορμή του πολέμου.

2.Η αποστασία της Ποτίδαιας από την αθηναϊκή συμμαχία

Η αντιπαλότητα ανάμεσα σε Κόρινθο και Αθήνα οξύνεται και οι Κορίνθιοι ωθούν σε αποστα­σία από την Αθηναϊκή συμμαχία την Ποτίδαια (432 π.Χ.).

3.Το μεγαρικό ψήφισμα

Σε αντίποινα ο Περικλής απαγο­ρεύει στα πλοία των Μεγαρέων, συμμάχων της Σπάρτης, να αγκυροβολούν σε λιμάνια της Αθηναϊκής συμμαχίας και να διεξάγουν εμπόριο (Κατά Μεγαρέων ψήφισμα).

4. Η απόφαση για πόλεμο

Οι «Τριακοντούτεις σπονδαί» (τριακονταετής ειρήνη) είχαν παραβιαστεί. Σε συνέδριο στη Σπάρτη, Κορίνθιοι και Μεγαρείς, με τη συμπαράταξη και της φιλοπόλεμης σπαρτιατικής μερίδας, ισχυ­ρίζονται ότι ο πόλεμος είναι η μόνη λύση. Επικρατούν οι φιλοπόλεμοι και οι εχθροπραξίες αρχίζουν το 431 π.Χ.

5. Η κήρυξη του πολέμου και οι κύριες φάσεις του

Ο πόλεμος ονομάστηκε Πελοποννησιακός, κράτησε, με μικρές διακο­πές, 27 χρόνια και διακρίνεται σε τρεις φάσεις: α) Αρχιδάμειος πόλεμος (431 -421 π.Χ.) β) Σι­κελική εκστρατεία (415-413 π.Χ.) γ) Δεκελεικός πόλεμος (413-411 π.Χ.).

Η ΠΡΩΤΗ ΦΑΣΗ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ

1.Εισβολή Θηβαίων στην Πλάταια

Πρόλογο του πολέμου αποτέλεσε η εισβο­λή των Θηβαίων στην Πλάταια, παραδοσια­κή φίλη της Αθήνας.

2. Λεηλασία της Αττικής

0 πελοποννησιακός στρατός, με αρχηγό το βασιλιά της Σπάρτης Αρχίδαμο, λεηλατεί την ύπαιθρο της Αττικής και ο πληθυσμός της αναγκάζεται να κατα­φύγει μέσα στην οχυρωμένη πόλη.

3. Λοιμός στην Αθήνα

Το 430 π.Χ. μια μολυσματική ασθένεια αποδεκατίζει τον πληθυσμό της Αθήνας. Θύμα της και ο ίδιος ο Περικλής (429 π.Χ.). Οι Αθηναίοι χάνουν το ηθικό τους. Ισάξιος διάδοχος του Περικλή δεν υπάρχει. Στην πολιτική κυριαρχούν πλέον οι δημαγωγοί.

4. Απόπειρα αποστασίας της Λέσβου και καταστολή της

Για να αντιμετωπίσει τις σπαρτιατικές επιδρομές, η Αθήνα πιέζει οικονομικά τους Συμμά­χους. Οι αυθαιρεσίες προκαλούν εξεγέρσεις. Η Λέσβος πρωτοστατεί (428 π.Χ.) και η απο­στασία καταπνίγεται με αγριότητα από τους Αθηναίους.

5. Κατάληψη της Πύλου από τους Αθηναίους

Το 425 π.Χ. ένα απροσδόκητο γεγονός, η κατάληψη του μικρού νησιού Σφακτηρία στην Πύ­λο από τους Αθηναίους και η σύλληψη πολλών Σπαρτιατών, αναγκάζει τη Σπάρτη, για να πε­τύχει την απελευθέρωση των αιχμαλώτων, να ζητήσει ειρήνη. Οι Αθηναίοι απορρίπτουν την πρόταση.

6. Ο πόλεμος στη Μακεδονία

Οι Σπαρτιάτες μεταφέρουν τον πόλεμο στη Μακεδονία. 0 στρα­τηγός Βρασίδας, με ένα εκστρατευτικό σώμα, φθάνει στη Χαλκιδι­κή και καταλαμβάνει την Αμφίπολη. Οι Αθηναίοι αντιδρούν και στέλνουν στρατό στη Χαλκιδική υπό τον δημαγωγό Κλέωνα. Σε αμ­φίρροπη μάχη κοντά στην Αμφίπολη φονεύονται και οι δύο στρα­τηγοί, Βρασίδας και Κλέων (422 π.Χ.).

7. Η «Νικιείος ειρήνη»

Ο θάνατος των δύο ηγετών είχε ως άμεσο αποτέλεσμα το τέλος του πολέμου. Με πρωταγωνιστή τον αρχηγό του αριστοκρατικού κόμματος στην Αθήνα, Νικία, υπογράφεται ειρήνη για πενήντα χρόνια (421 π.Χ.).